Starożytna Grecja.

Akropol

AKROPOL (gr. ἀκρόπολις akrópolis, od ἄκρος akros ‘najwyższy’ i πόλις pólis ‘miasto’) – w starożytnej Grecji osiedle, miasto lub jego część znajdująca się na wysokim wzgórzu, cytadela z pałacami i świątyniami.

Pierwsze akropole pojawiły się w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. w miastach kultury mykeńskiej. W późniejszych założeniach z okresu klasycznego funkcja mieszkalna zanikła i akropol służył głównie celom kultowym. W okresie hellenistycznym (III-I wiek p.n.e.) nastąpiło zróżnicowanie funkcji - jedne miasta budowały akropol włączony w system obronny miasta (np. Priene), podczas gdy w innych przeznaczano go na budowle służące wyłącznie celom reprezentacyjnym (np. Pergamon).

Najsłynniejszym akropolem jest akropol ateński. Inne znane akropole znajdują się m.in. w Mykenach, Tebach, Argos, Koryncie, Priene i Pergamonie.

AKROPOL ATEŃSKI (górne miasto) to położone w Atenach wapienne wzgórze o wysokości względnej 90 m. Był ufortyfikowanym wzgórzem, na którym już w czasach mykeńskich zbudowano cytadelę. W okresie późniejszym Akropol stał się miejscem kultu. Świątynie zbudowane w okresie archaicznym zostały zniszczone podczas wojen perskich. Podczas odbudowy zainicjowanej przez Peryklesa powstał tu kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje. Zniszczone rzeźby, elementy starszych budowli zostały użyte przy poszerzaniu tarasu w kierunku południowym (odnaleziono je podczas prac archeologicznych rozpoczętych w latach siedemdziesiątych XVIII wieku, w tzw. "gruzowisku perskim"). Perykles odbudowę Akropolu powierzył Fidiaszowi. W pracach uczestniczyli także inni wielcy architekci greccy: Iktinos, Mnesikles i Kallikrates.



BUDOWLE
*Partenon – świątynia zbudowana z inicjatywy wielkiego Peryklesa w latach 447-432 p.n.e., na cześć bogini Ateny (Atena Partenos), patronki miasta. Została zaprojektowana w porządku doryckim. Dzieła rzeźbiarskie zaprojektował Fidiasz, uważany za najwybitniejszego rzeźbiarza starożytnej Grecji. Wewnątrz świątyni stał gigantyczny posąg Ateny ze złota i kości słoniowej, najprawdopodobniej wyrzeźbiony osobiście przez Fidiasza;
*Erechtejon – świątynia w porządku jońskim zbudowana na cześć bohatera Erechteusza, poświęcona Posejdonowi i Atenie;
*Świątynia Ateny Nike (Nike Apteros 450 p.n.e.-421 p.n.e.) – świątynia Ateny Zwycięskiej w porządku jońskim
*Propyleje (Propyleie) – budowla wejściowa.
*Pinakoteka – zbiór obrazów, dzieł sztuki, magazyn, skarbiec